Technische Universiteit Eindhoven creëert ruimte door innovaties
“Binnen je huidige capaciteit heb je meer ruimte dan je denkt. Zorg dat je goed inzicht hebt in je energieverbruik, onderzoek waar je flexibiliteit zit en investeer in onafhankelijkheid met eigen opwek en een batterij.”
Lees het verhaal van de Technische Universiteit EindhovenDe Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) houdt wel van een uitdaging. Met onderzoek en innovaties werkt ze aan oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken – van schone energie tot slimme mobiliteit en medische technologie. Voor uitbreiding en verduurzaming heeft de universiteit de komende jaren meer capaciteit nodig, maar door netcongestie zit dat er voorlopig niet in. Dus ging TU/e op zoek naar een manier om de bestaande capaciteit zo slim mogelijk te gebruiken. Adviseur energiemanagement en gebouwautomatisering Thijs Meulen vertelt over het GENIUS-project. En over de innovaties, waarmee straks ook andere campussen en bedrijventerreinen hun voordeel kunnen doen.
Wat doet de TU/e?
“De Technische Universiteit Eindhoven biedt bachelor- en masteropleidingen in wetenschap, engineering en technologie. Daarnaast doen we onderzoek, in nauwe samenwerking met bedrijven en overheden. Op de campus werken en studeren dagelijks zo’n 15.000 mensen. Naast de ruim 40 faculteitsgebouwen en onderzoeksfaciliteiten vind je hier ook meer dan 100 kennisinstituten en hightechbedrijven. De campus voorzien we van stroom via een eigen gesloten distributiesysteem (GDS) met een centrale aansluiting van 9,5 MW op het net van Enexis.”
Wat is jouw rol daarin?
“Vanuit de afdeling Campus en Facilities ben ik ervoor verantwoordelijk dat de campus voldoende energie heeft, dat vermogens goed verdeeld worden en dat onze energievoorziening is voorbereid op de toekomst. Ongeveer 30% van mijn tijd besteed ik aan het stimuleren van innovaties op het gebied van energie en energiemanagement. Daarvoor kijk ik wat er speelt op de campus. Het liefst willen we lopend onderzoek verder brengen en omzetten in pilotprojecten.”
Waar lopen jullie tegenaan?
“Onze grootste uitdaging is zorgen dat we genoeg stroom op deze campus blijven houden. Er staan twee nieuwe gebouwen op de planning die we in 2028 en 2029 willen opleveren. En we hebben capaciteit nodig voor verdere verduurzaming: ons doel is gasvrij worden. Sinds 2002 hebben we al een eigen warmtenet waarmee we nieuwe en gerenoveerde gebouwen gasloos kunnen verwarmen en koelen. Daarvoor gebruiken we 16 warmte- en 16 koudebronnen die zijn gekoppeld aan een warmte- en koudering. Hierdoor kunnen we warmte en koude door elkaar leveren. De ringen werken ook als een warmte- en koudebuffer. Elk gebouw is voorzien van één of meerdere warmtepompen. Het gasverbruik is inmiddels spectaculair gedaald van 6,7 miljoen kuub naar 1,5 miljoen kuub.”
Minder gas betekent meer stroom. Geeft dat problemen?
“We hebben inderdaad inmiddels 35 warmtepompen die stroom gebruiken. Lange tijd was dat geen probleem. Maar op een koude dag in 2022 verbruikten de warmtepompen samen zoveel stroom dat het verbruik over de grens van ons gecontracteerde vermogen ging. Omdat we alle gebouwen toen nog apart inregelden, hadden we dat niet zien aankomen. Om dit in de toekomst te voorkomen, gingen we op zoek naar meer samenhang. Dat werd het begin van GENIUS (Grid Efficiency & Network Integrations for Universal Sustainability), waarin we samen met 10 partners werken aan innovatieve oplossingen om onze bestaande capaciteit optimaal te benutten.”
Welke oplossingen hebben jullie al gerealiseerd?
“Allereerst hebben we een gigantisch accupakket van 3,4 MW aangeschaft waarmee we de pieken in de vraag afvlakken, zodat we binnen het gecontracteerde vermogen blijven. We laden de accu op met eigen opwek van de 3500 zonnepanelen op de campus of – als de prijzen laag zijn – met netstroom. Dat is meestal midden op de dag als er veel zon en wind is. Als we het accupakket niet nodig hebben kunnen we de capaciteit inzetten op de onbalansmarkt om bij te dragen aan het oplossen van netcongestie.”
En aan welke oplossingen werken jullie nog meer met het GENIUS-project?
“We onderzoeken nu hoe we de vraag naar energie beter kunnen verdelen over de tijd. Bijvoorbeeld door te zorgen dat de warmtepompen niet allemaal tegelijk aanslaan. Daarvoor kijken we hoe goed een gebouw geïsoleerd is en hoe lang een gebouw warmte vasthoudt. En we zijn bezig met de ontwikkeling van software die voorspelt hoeveel energie de apparaten en gebouwen van de TU/e de volgende dag nodig hebben. Op basis daarvan zetten we de accu in, regelen we de warmtepompen of knijpen we de laadpalen voor elektrisch vervoer – dat kan prima, alleen het opladen duurt dan wat langer. De kracht van dit systeem zit dus in de combinatie van voorspelbaarheid en flexibiliteit. Voor de ontwikkeling kregen we 1,3 miljoen euro OPZuid-subsidie van de EU, het Rijk en de provincie Noord-Brabant.”
Waar liggen nog grote kansen?
“Als studenten, onderzoekers en andere medewerkers hun gedrag aanpassen kunnen we nog veel besparen op ons energieverbruik. Binnen GENIUS houdt een apart onderzoeksteam zich daarom bezig met gedragsverandering, en wat daarvoor nodig is. Vooral in de laboratoria is veel winst te behalen. Over de hele campus staan er bijvoorbeeld zo’n 450 zuurkasten. Die zuigen continu lucht af. En dat is dure geconditioneerde lucht, want die is verwarmd, gekoeld, bevochtigd of gefilterd. Als de deur van een zuurkast open blijft staan, verbruikt die tot wel 800 kuub lucht per uur. Wordt de deur na gebruik direct gesloten, dan is dat slechts 200 kuub per uur. Ook willen we kijken hoe we samen met alle gebruikers kunnen besparen op verwarming en koeling.”
Delen jullie ook al capaciteit met bedrijven buiten de campus, in een energiehub?
“Dat zouden we graag willen. Op dit moment voeren we gesprekken met bedrijven in de omgeving met een verbruiksprofiel dat precies complementair is aan dat van ons. ’s Nachts zouden ze onze accu kunnen gebruiken voor hun activiteiten. En wij zouden overdag een deel van hun vermogen kunnen gebruiken voor onze eigen activiteiten. De nieuwe contractvorm voor energiehubs moet het delen van energie mogelijk maken. We volgen de ontwikkelingen op de voet.”
Wat zijn de plannen voor de toekomst?
“We staan met GENIUS nog maar aan het begin. De volgende stap is om ook innovaties en startups aan ons energiesysteem te koppelen, waarmee we steeds onafhankelijker worden van het stroomnet van Enexis. Denk daarbij bijvoorbeeld aan energie opwekken met ijzerpoeder en waterstof. Zo kunnen we capaciteit overhouden die de netbeheerder kan inzetten om de netcongestie te verzachten. Ook willen we met nog meer bedrijven op het terrein samenwerken en de TU/e campus gebruiken als een pilotlocatie voor een innovatieve energiehub.
Wat kunnen andere bedrijventerreinen en campussen leren van jullie aanpak?
“Binnen je huidige capaciteit heb je meer ruimte dan je denkt. Zorg dat je goed inzicht hebt in je energieverbruik en onderzoek waar je flexibiliteit zit. Dus welke processen kun je bij pieken tijdelijk verschuiven naar een ander tijdstip of tijdelijk stoppen. Investeer daarnaast in eigen opwek en een batterij, daarmee creëer je een stukje onafhankelijkheid. En tot slot: volg de ontwikkelingen in ons GENIUS-project. Alle oplossingen zijn straks toepasbaar voor alle ruim 3.500 campussen en bedrijventerreinen in Nederland. Als we allemaal onze capaciteit optimaal benutten, kunnen we samen grote stappen zetten in het oplossen van het congestieprobleem in Nederland.”
Wat kunt u doen? Stappenplan bij netcongestie
We gebruiken met z’n allen steeds meer stroom en leveren steeds meer terug. Deze groei gaat zo snel dat ons energienet het niet meer kan bijbenen. Het leidt tot netcongestie: het net zit vol. Wilt u uitbreiden, verduurzamen of elektrificeren? De kans is groot dat u een andere aansluiting of meer vermogen nodig heeft en daarvoor op de wachtlijst komt. Wacht niet af. Ontdek met ons stappenplan wat u nu al kunt doen. Ieder bedrijf kan stappen nemen om slim om te gaan met netcongestie, zelf of samen met andere bedrijven.
Meld u aan voor onze zakelijke nieuwsbrief
- Ontvang 4 keer per jaar onze nieuwsbrief per e-mail
- Speciaal voor grootzakelijke klanten
- Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rondom het energienet