HS/MS-station in Ter Apelkanaal in recordtijd gerealiseerd: wat hebben we geleerd?
Het wordt steeds drukker op het stroomnet. Daarom wordt er in heel Nederland hard gewerkt om het net uit te breiden. Zo ook in de gemeente Westerwolde, waar de afgelopen jaren een hoog- en middenspanningsstation in Ter Apelkanaal is gebouwd. Met name dankzij de voortvarende aanpak van de gemeente hebben TenneT en Enexis dit station in recordtempo kunnen realiseren: het gehele proces duurde zo’n zeven jaar, terwijl doorgaans meer dan tien jaar duurt. Daarom delen we graag wat we hebben geleerd van deze samenwerking, en hoe we deze lessen kunnen toepassen op toekomstige projecten.
Sterke motivatie vanuit gemeente
In 2019 werd er voor de aanleg van een nieuw hoog- en middenspanningsstation gezocht naar een locatie in zuid Groningen. Voor de gemeente Westerwolde was er veel motivatie om dit project in de regio te realiseren. “Al vanaf het eerste contact over dit project zagen wij het belang van een station van deze schaal in de regio”, zegt Harm Jan Kuper, die als wethouder bij de gemeente Westerwolde verantwoordelijk is voor de bestemmingsregeling, vergunningverlening en grondtransacties bij dit project. “De gemeente was bezig met de ontwikkeling van het Bedrijvenpark Zuid Groningen, en we begrepen dat extra capaciteit op het net dankzij een goede elektriciteitsvoorziening het terrein voor huidige en nieuwe bedrijven aantrekkelijker zou maken. Daarom besloten we al snel om het station naast het bedrijvenpark te realiseren, en ons als gemeente maximaal voor dit project in te zetten.”
Goede communicatie richting omgeving
Het station in Ter Apelkanaal wordt uiteindelijk enkele jaren sneller gerealiseerd dan vaak het geval is bij vergelijkbare stations. In 2026 wordt het opgeleverd en waarschijnlijk kunnen de eerste klanten vanaf 2027 aansluiten op het station.
Annemiek Berends, manager Energiesysteem & Omgeving voor Noord-Nederland bij Enexis, legt uit hoe de proactieve houding van de gemeente Westerwolde daaraan heeft bijgedragen: “De werkelijke bouwtijd van een station is slechts een klein deel van het traject, juist het voorbereidende werk neemt veel tijd in beslag. Daar is nu veel tijd bespaard: de gemeente is erg voortvarend te werk gegaan en heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat processen als vergunningverlening minder lang duurden dan normaal.”
Daarbij was de communicatie richting de omgeving heel belangrijk, om begrip en draagvlak te creëren voor het project. “De gemeente heeft veel voorwerk gedaan door de bedrijven die al op het terrein zaten te informeren en het belang van dit nieuwe station te benadrukken”, zegt Berends. “Daardoor zijn de verwachtingen over de werkzaamheden en het eindresultaat goed gemanaged. We werden goed ontvangen en kregen geen enkel bezwaar vanuit de omgeving. En wanneer we wel tegen obstakels aanliepen vonden we samen met de gemeente vaak snel een oplossing.”
Efficiënter vergunningsproces
Over het vergunningsproces zegt Wethouder Kuper: “Bij dit soort projecten zien we vaak dat er uit voorzorg meer wordt geregeld dan strikt noodzakelijk, zoals het aanvragen van extra vergunningen omdat dat bij eerdere projecten ook gebeurde. Voor dit project hebben we bewust gekeken naar wat écht nodig was en zo onnodige stappen zoveel mogelijk beperkt. Dat heeft ons geholpen om het proces te versnellen.”
“Daarnaast heeft de gemeente het vergunningsproces zo efficiënt mogelijk ingericht”, zegt Kuper. “Voor de bouw waren er bijvoorbeeld verschillende tijdelijke voorzieningen nodig, zoals bouwketen, parkeerplaatsen en opslag. In plaats van voor elke voorziening apart een vergunning aan te laten vragen, hebben we één overkoepelende vergunning verleend. Zo voorkom je dat voor elk detail een nieuwe procedure nodig is.”
Duidelijke afspraken
Duidelijke afspraken waren het fundament voor de snelle realisatie. Kuper vertelt: “In onze ervaring is het van groot belang geweest dat er in een vroeg stadium met de provincie en aangrenzende gemeente Stadskanaal duidelijk is afgesproken dat het station zou worden gerealiseerd, en dat er hier effectief voor zou worden samengewerkt. Dit wordt normaal pas veel later met zekerheid afgesproken, maar wanneer alle neuzen vanaf het begin in dezelfde richting staan, verloopt de samenwerking een stuk soepeler. De omvang van het project of de locatie is dan ook geen punt van discussie geweest.”
Gezamenlijke voordelen en oplossingsgericht denken
Dat het proces zo soepel verliep, is niet alleen voordelig voor Enexis. “Nu het station zo snel kon worden gerealiseerd, krijgt de regio enkele jaren eerder dan gemiddeld extra capaciteit op het stroomnet”, zegt Berends. In een tijd waarin drukte op het net in steeds meer gebieden problemen kan opleveren, is dat een fijne meevaller.
Wethouder Kuper heeft dan ook een duidelijk bericht aan gemeenten in een vergelijkbare situatie: “Kijk bij de aanleg van een hoogspanningsstation op welke manier gezamenlijke voordelen zijn te behalen voor de betrokken partijen. Ook richting de omgeving is het belangrijk om de voordelen en noodzaak goed te communiceren. Maar het allerbelangrijkste is commitment vanuit alle betrokken lokale overheden. Dan is er vanaf het begin duidelijkheid, en kun je werken naar een gezamenlijk doel.”
Ook Berends benadrukt dat lokale overheden cruciaal zijn in het snel realiseren van dit soort stations: “Bij elke stap in het traject kunnen wij de hulp van de gemeente gebruiken, al vanaf het moment dat er wordt gezocht naar een locatie. Daarom wil ik gemeenten graag meegeven om open minded te blijven in het proces en oplossingsgericht te denken, bijvoorbeeld over aspecten zoals het vergunningsproces. Met de gemeente Westerwolde hebben we gezien dat wanneer er out of the box wordt gedacht over wat er wél kan, en wanneer elke partij zich inzet voor hetzelfde doel, dat we er dan samen wel uit kunnen komen. En het kan veel sneller dan je in eerste instantie zou denken.”